mok.pl
Don Vasyl i Gwiazdy Cygańskiej Pieśni w Zawierciu
Więcej
Malarz światła, czyli...
...53 razy Panfil
Czasem, zwiedzając galerie sztuki i muzea, stojąc w sali z reprezentatywnym zestawem dzieł dla jakiegoś autora, szkoły, stylu czy epoki, ma się wrażenie zamkniętej, skończonej, w pełni zdefiniowanej całości. Czasem jednak jest to uczucie niedosytu, wręcz ikonicznego głodu, gdy – po skończeniu zwiedzania ekspozycji – nasze oczy wciąż szukają nowych obiektów, a napięte struny percepcji wciąż czekają na kolejny akord, na kolejny bodziec. Tego uczucia doznałem na wernisażu wystawy malarstwa Józefa Panfila w Galerii Sztuki ZAWartE w zawierciańskim MOK „Centrum”.
Józef Panfil został zaproszony przez Wiesława Ochmana, który od 25 lat, w trakcie koncertów charytatywnych na rzecz Fundacji „AUXILIUM, prezentuje wybitnych, współczesnych polskich malarzy, dobieranych starannie spośród grona jego przyjaciół, a przede wszystkim reprezentujących wszystko co najlepsze w sztukach plastycznych.
W tym roku swoje obrazy wystawił Józef Panfil, dla którego wystawa jest – jak powiedział podczas wernisażu – osobistą podróżą w przeszłość. Po pierwsze dlatego, że jeszcze w latach 80. XX wieku na plenerze w Hucisku poznał Jerzego Dudę-Gracza, trudną miłością kochającego wszystko, co polskie i który ośmielił młodego wówczas artystę do drążenia rodzimych motywów, jak choćby tych ze Smardzewic, gdzie Panfil ma swe siedzisko. Duda-Gracz otwiera też plejadę nazwisk malarek i malarzy, którzy przyjmowali zaproszenia Wiesława Ochmana do Zawiercia. Po drugie, Panfil był na wernisażu wystawy Szymona Szumińskiego (też przy koncercie „Wiesław Ochman i Jego Goście” w 1999 roku). Zawiercie i Jura to zatem nie terra incognita dla Józefa Panfila.
Ukończył łódzką Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Łodzi, obecnie noszącą imię Władysława Strzemińskiego – twórcę unizmu, jednego z najbardziej oryginalnych malarzy polskich 1. poł. XX wieku, teoretyka sztuki i ofiary socrealizmu, którego – po latach zapomnienia – przypomniał w swoim ostatnim filmie „Powidoki” Andrzej Wajda. Ten film rozbudził dyskusję o nowatorstwie i samotności w sztuce i jest, poniekąd, ukrytym kontekstem wystawy Panfila. On bowiem jest w nurcie opozycji – zabrzmi to jak oksymoron! - do tradycyjnie i akademicko traktowanej awangardy. Widząc nastawienie znacznej części artystów i krytyków – nie zawsze podzielane przez „artystycznego” suwerena, którym zawsze jest odbiorca – do malarstwa plenerowego, koncentrującego się na rozpoznawalnych kształtach, kolorach i formach pochodzących z natury, z „realu” (ze Smardzewic, Sieny czy Mykonos), a nie z głębi wyobraźni, z „trzewi” jak u większości abstrakcjonistów, Panfil wręcz prowokacyjnie i obrazoburczo podkreśla w swoich płótnach intymny związek malarstwa, malarza i dającego się właśnie dotknąć, posmakować w rzeczywistości fizycznej obiektu.
Malarskie podróże po Polsce, wyjazdy w plenery hiszpańskie, włoskie i greckie owocują dziełami malowanymi akrylem, szybkim ruchem pędzla na granicy wytrzymałości małego podobrazia, utrwalającym jakiś moment zauroczenia się grą światła, dającego co sekunda nowy refleks. „Biały kwadrat na białym tle” Malewicza zawsze będzie białym kwadratem na białym tle – niezależnie od tysięcznych jego interpretacji, od tysiąca asocjacji i filozoficznych kontekstów. Chropowaty mur u Panfila, malowany o różnych porach dnia przy różnym natężeniu promieni słonecznych, niby ten sam, to jednak z każdym razem odkrywa przed widzem inną tajemnicę malarską. Taką drogę artystycznych penetracji wybrał Józef Panfil.
Niewielkie formaty jego obrazów pozwalają na kameralny kontakt z dziełem – nie cofamy się do tyłu, aby ogarnąć całość jakiego wielkiego malowidła. Przeciwnie – zbliżamy się do obrazu, niemal dotykamy go nosem, niemal czujemy zapach farby, a przez nią – jeśli jesteśmy synestezyjni – czujemy ciepło nagrzanych kamieni, parzy nas światło Toskanii, chłodzi szmaragd Adriatyku.
Taka jest większość spośród 53 obrazów Panfila, które oglądać można w Galerii ZAWartE MOK „Centrum” do 21 maja. Kilka, pochodzących z przełomu lat 80. i 90., malowane olejem na większych formatach dowodzą, że nie obce są mu motywy figuratywne i że wybór formatów małych pejzaży jest świadomym zaproszeniem do intymnego kontaktu ze sztuką.
tekst: Andrzej Borkiewicz
zdjęcie z wernisażu: Kamil Pietrzyk
reprodukcje: Szymon Panfil
O artyście
Józef Panfil. Urodzony w 1958 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi. Studia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego).
Dyplom w 1984 roku w Pracowni Litografii pod kierunkiem Jerzego Grabowskiego.
W latach 1986 –1994 był wykładowcą Wydziału Malarstwa i Grafiki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim. Od roku 2000 do 2011 był wykładowcą w Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie. Twórczość w zakresie malarstwa i rysunku.
Wystawy indywidualne:
1987 Piotrków Trybunalski, Galeria BWA
1988 Tomaszów Mazowiecki, Muzeum Sieradz, Galeria BWA
1991 Piotrków Trybunalski, Galeria BWA; Lublin, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych;
Zamość, Galeria Sztuki Współczesnej; Tomaszów Mazowiecki, Muzeum
1993 Piotrków Trybunalski, Galeria BWA
1995 Piotrków Trybunalski, Galeria BWA
1998 Oslo, Galleri Heer
1999 Piotrków Trybunalski, Galeria BWA; Zamość, Galeria Sztuki Współczesnej; Sieradz, Galeria BWA; Łódź, Miejska Galeria Sztuki; Włocławek, Galeria Sztuki Współczesnej; Toruń, Państwowa Galeria Sztuki; Nadrzecze k,Biłgoraja, Galeria Fundacji ,,Kresy 2000”
2000 Tomaszów Mazowiecki, Muzeum; Oslo, Galleri Heer
2001 Warszawa, Galeria SD
2002 Oslo, Galleri Heer; Warszawa, Galeria Katarzyny Napiókowskiej
2004 Radziejowice, Galeria Domu Pracy Twórczej
2005 Ląd, wystawa w krużgankach klasztoru
2006 Warszawa, Galeria Katarzyny Napiórkowskiej
2007 Łódź, Galeria Domu Aukcyjnego ,,Rynek Sztuki”
2008 Głogówek, Galeria ,,Styl"; Łódź,Galeria Domu Aukcyjnego ,,Rynek Sztuki”
2010 Łódź, Muzeum Miasta Łodzi; Radziejowice, Galeria w Domu Sztuki
2011 Lublin, Galeria Wirydarz
2014 Lublin, Galeria Wirydarz
2015 Radziejowice, Galeria w Domu Sztuki; Łódź, Galeria Domu Aukcyjnego ,,Rynek Sztuki”
2016 Madryt, Galeria Espacio Prado, Ateneo de Madrid
2017 Zawiercie, Galeria ZAWartE
Brał udział w ponad stu wystawach zbiorowych, ogólnopolskich i zagranicznych.
Laureat wielu konkursów malarskich. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki (1987).
Grand Prix na III Ogólnopolskim Konkursie Malarskim ,,Prowincja",Włocławek 1988; II nagroda na XV Ogólnopolskim Konkursie na Obraz im. J. Spychalskiego, Poznań, 1988;
II nagroda na XVI Ogólnopolskim Konkursie Malarskim im. J. Spychalskiego,Poznań, 1989;
Grand Prix na V Triennale - Prezentacje Portretu Współczesnego, Radom, 1989;
Wyróżnienie na III Triennale Małych Form Malarskich, Toruń, 1997.
